Nacjęcie krocza, czyli epizjotomia, to zabieg położniczy polegający na chirurgicznym nacięciu tkanek krocza podczas porodu naturalnego, wykonywany w celu poszerzenia kanału rodnego. Stosuje się je głównie w sytuacjach zagrożenia dla dziecka (np. niedotlenienie) lub matki (np. ryzyko poważnego pęknięcia krocza), choć obecnie zaleca się ograniczanie rutynowego wykonywania tego zabiegu. Gojenie trwa zwykle 2-4 tygodnie i wymaga odpowiedniej higieny oraz pielęgnacji.

Kiedy wykonuje się nacięcie krocza?

Choć jeszcze kilkanaście lat temu epizjotomia była standardem na wielu oddziałach położniczych, obecnie zaleca się jej wykonywanie tylko w uzasadnionych przypadkach. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyraźnie wskazuje, że rutynowe nacięcie krocza nie przynosi korzyści i powinno być stosowane wyłącznie w określonych sytuacjach medycznych.

Główne wskazania do nacięcia krocza:

• Zagrożenie niedotlenieniem dziecka – gdy konieczne jest przyspieszenie porodu
• Poród kleszczowy lub vacuum (przy użyciu próżnociągu położniczego)
• Duża masa płodu (makrosomia) lub nieprawidłowe ułożenie
• Ryzyko poważnego, nieregularnego pęknięcia krocza III lub IV stopnia
• Konflikt serologiczny lub inne stwarzające ryzyko dla dziecka
• Wskazania kardiologiczne u matki wymagające skrócenia II okresu porodu

Jak wygląda zabieg nacięcia krocza?

Epizjotomia jest zabiegiem krótkim, trwającym zaledwie kilka chwil. Wykonuje się ją zwykle podczas skurczu partego, gdy tkanki krocza są maksymalnie napięte i ukrwione (co zmniejsza krwawienie). Położna lub lekarz używa sterylnych nożyczek chirurgicznych, wykonując cięcie:

Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym (jeśli nie zastosowano wcześniej znieczulenia zewnątrzoponowego). Wiele kobiet w ferworze porodu nie odczuwa momentu nacięcia, skupiając się na parciu.

Gojenie po nacięciu krocza – czego się spodziewać?

Proces gojenia zależy od wielu czynników: techniki wykonania nacięcia, długości rany, ogólnego stanu zdrowia i przestrzegania zaleceń pielęgnacyjnych. Zwykle trwa ono 2-4 tygodnie, choć pełna regeneracja tkanek może zająć nawet kilka miesięcy.

Fazy gojenia:

• Pierwsze 24-48 godzin: Najbardziej intensywny dyskomfort, obrzęk, możliwe zasinienie
• 3-7 dzień: Stopniowe zmniejszanie obrzęku, szwy mogą „ciągnąć”
• 2 tydzień: Zazwyczaj zdejmowanie szwów (jeśli nie są wchłanialne), zmniejszenie bolesności
• 3-4 tydzień: Znaczna poprawa komfortu, rana zewnętrznie wygojona
• Powyżej miesiąca: Pełna regeneracja tkanek głębokich

Pielęgnacja rany po nacięciu krocza

Odpowiednia pielęgnacja znacząco wpływa na komfort i tempo gojenia. Oto najważniejsze zalecenia:

Higiena:

• Podmywanie po każdej wizycie w toalecie – letnią wodą lub naparem z rumianku/nagietka
• Stosowanie specjalnych płynów do higieny intymnej po porodzie (pH 3.5-4.5)
• Osuszanie rany delikatnie jednorazowymi ręcznikami (nie pocierając)
• Częsta zmiana podpasek (co 2-3 godziny)

Ulga w bólu:

• Okłady z lodu (owinięte w czystą ściereczkę) na 10-15 minut co kilka godzin
• Nasiadówki w naparze z kory dębu (po konsultacji z położną)
• Leki przeciwbólowe zgodnie z zaleceniem lekarza (zwykle paracetamol)
• Specjalne poduszki do siedzenia z otworem odciążającym krocze

Wspomaganie gojenia:

• Wietrzenie rany – leżenie bez bielizny kilka razy dziennie po 15-30 minut
• Stosowanie preparatów z panthenolem lub alantoiną (np. w sprayu)
• Odpowiednia dieta bogata w białko, witaminę C i cynk
• Unikanie długiego stania i siedzenia w jednej pozycji

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Choć dyskomfort po nacięciu jest normalny, niektóre objawy wymagają pilnej konsultacji:

• Nasilający się ból zamiast stopniowej poprawy
• Nieprzyjemny zapach z rany
• Ropna wydzielina
• Gorączka powyżej 38°C
• Obrzęk i zaczerwienienie nasilające się po kilku dniach
• Silne krwawienie (moczenie więcej niż 1 podpaski na godzinę)

Życie codzienne po nacięciu krocza

Pierwsze dni po porodzie z epizjotomią wymagają szczególnej ostrożności. Oto kilka praktycznych wskazówek:

W toalecie:

• Podczas oddawania moczu można polewać krocze ciepłą wodą z kubeczka – zmniejsza to pieczenie
• Przy pierwszym wypróżnieniu warto zastosować łagodny środek zmiękczający stolec (np. laktulozę)
• Unikać parcia – pomaga podłożenie pod stopy niewysokiego podnóżka

W domu:

• Pierwsze dni warto spędzać głównie leżąc na boku z lekko ugiętymi nogami
• Podczas karmienia używać poduszek odciążających krocze
• Unikać dźwigania (nawet cięższej poduszki!) przez minimum 2 tygodnie

Seks po nacięciu krocza:

Powrót do współżycia powinien nastąpić dopiero po pełnym zagojeniu rany, zwykle nie wcześniej niż 6-8 tygodni po porodzie. Warto:

• Rozważyć zastosowanie żelu nawilżającego (nawet jeśli nie było wcześniej takiej potrzeby)
• Wybrać pozycje, w których kobieta kontroluje głębokość penetracji
• Komunikować się z partnerem – pierwsze próby mogą wiązać się z dyskomfortem

Jak zmniejszyć ryzyko nacięcia krocza?

Choć nie zawsze da się uniknąć epizjotomii, istnieją metody zmniejszające jej prawdopodobieństwo:

• Masaż krocza – regularny od 34. tygodnia ciąży, zwiększa elastyczność tkanek
• Pozycje wertykalne podczas porodu – zmniejszają nacisk na krocze
• Kontrolowane parcie – pod okiem położnej, dostosowane do postępu porodu
• Kompresy ciepłe – stosowane w II okresie porodu rozluźniają tkanki
• Wyrażenie zgody/braku zgody na nacięcie w planie porodu (o ile sytuacja medyczna na to pozwala)

Psychologiczne aspekty nacięcia krocza

Dla wielu kobiet epizjotomia wiąże się nie tylko z fizycznym, ale i emocjonalnym dyskomfortem. Częste odczucia to:

• Poczucie utraty kontroli nad własnym ciałem
• Rozczarowanie, gdy zabieg był niezgodny z wcześniejszymi oczekiwaniami
• Obawy o trwałe zmiany w okolicach intymnych
• Stres związany z bolesnością podczas opieki nad noworodkiem

Warto pamiętać, że te uczucia są całkowicie normalne. Rozmowa z położną, doulą lub psychologiem perinatalnym może pomóc w przepracowaniu trudnych emocji związanych z porodem.

Podsumowanie

Nacjęcie krocza, choć coraz rzadziej wykonywane rutynowo, pozostaje ważnym narzędziem w trudnych sytuacjach położniczych. Wiedza na temat wskazań, przebiegu i pielęgnacji po zabiegu pozwala lepiej przygotować się do porodu i połogu. Pamiętajmy jednak, że każdy poród jest inny, a decyzja o epizjotomii powinna być zawsze podejmowana indywidualnie, z uwzględnieniem aktualnej sytuacji medycznej.

Kasia

Witaj na blogu dla rodziców, którzy chcą być blisko swoich dzieci – bez presji bycia idealnymi. Znajdziesz tu praktyczne porady, szczere historie z życia mamy dwójki urwisów, przetestowane sposoby na zabawę, rozwój, wspólne spędzanie czasu i… przetrwanie trudniejszych dni.

Od ciąży, przez niemowlęce noce, aż po pierwsze dni w przedszkolu – jesteśmy tu, by dzielić się doświadczeniem, wspierać i inspirować.

💛 Mniej perfekcji. Więcej bliskości.

Blog tworzony z myślą o Tobie – mamie, tacie, cioci, dziadku – każdemu, kto chce być ważną częścią dzieciństwa.